Deze personen duiken bijvoorbeeld op bij echtscheidingen met ingewikkelde financiële verbanden of (in de zakenwereld) bij het bepalen van de waarde van een onderneming. De partijen die een conflict hebben sluiten een overeenkomst waardoor hun geschil eindigt. De deskundige bepaalt op welke wijze dat exact gebeurt. In dat geval is spreekt men van een "bindend adviseur" (hoe innerlijk tegenstrijdig die taalkundige omschrijving ook is).
Een contract waarin een conflict wordt beëindigd en waarin de partijen bepalen hoe dat gebeurt heet een vaststellingsovereenkomst. Partijen maken daarmee een einde aan de tussen hen levende onzekerheid hoe het conflict moet worden opgelost. In dit artikel gaat het om een vaststellingsovereenkomst die tot stand komt door een bindend advies van een deskundige.
In het algemeen gaat men er vanuit dat op zo'n vaststellingsovereenkomst niet meer kan worden teruggekomen omdat een van de partijen later stelt dat deze het contract op basis van onjuiste feiten heeft getekend. Die mogelijkheid bestaat in het algemeen wel in het recht en heet dan dwaling.
Nog niet zo lang geleden heeft de hoogste Nederlandse rechter (de Hoge Raad) echter bepaald dat er toch een mogelijkheid is om op zo'n vaststellingsovereenkomst terug te komen op grond van dwaling.
Dat kan als een partij onjuiste informatie aan de bindend adviseur heeft verstrekt waardoor de inhoud van de vaststellingsovereenkomst anders is uitgepakt als wanneer de bindend adviseur over de correcte informatie had kunnen beschikken.
Dat beroep op dwaling geldt ook als een partij naar de bindend adviseur toe heeft gezwegen, daar waar hij of zij had moeten spreken. Dus als er essentiële informatie is achtergehouden.
Een bindend advies is dus in het algemeen behoorlijk bindend maar kan toch sneuvelen als er sprake is van dwaling. Partijen die met een voor hen onbevredigend bindend advies worden geconfronteerd kunnen ook bij de rechter bepleiten dat het op grond van de redelijkheid en de billijkheid in het recht onaanvaardbaar is om hen aan dat bindend advies te houden. Bijvoorbeeld als het bindend advies onbegrijpelijk is gemotiveerd. Of als de bindend adviseur niet beide partijen de gelegenheid heeft gegeven hun argumenten naar voren te brengen en daarop te reageren.
In de juridische duisternis vallen dus vaak nog sprankjes hoop te ontdekken.